Domatesteki Antioksidan Kaynağı: Likopen
Likopen doğanın kırmızı mucizesi olarak anılır. Şifa kaynağı olan birçok meyve ve sebzenin içinde yer alan madde, detoks kürlerinin vazgeçilmezidir. Hastalıklardan koruma, bağışıklık kuvvetlendirme ve antioksidan faydaları ile likopeni yakından tanımak ister misiniz?
Likopen Nedir?
Likopen; domates, greyfurt ve karpuz gibi yiyeceklere kırmızı rengi veren bir maddedir. Kırmızının yanı sıra sarı ve turuncu renk de verir. Pigment olan likopen, karotenolt ailesi içinde yer alır. Vücut için oldukça faydalı olsa da bu maddeler yalnızca bitkilerce üretilir ve hayvan türleri bu maddeyi bitkilerden alır, depolar. İnsan metabolizmasında önemli görev üstlenen likopenin, deride, karaciğerde, testis ve prostatlarda bulunduğu bilinir. Betakarotenin iki katı kadar antioksidan olan likopenin faydaları saymakla bitmez.
Likopen Nerede Bulunur?
Likopen içeren besinler arasında ilk sırada domates vardır. Doğadaki en zengin likopen pigmenti kaynağı odur. Domatesin yanı sıra daha az miktarda olmak üzere kayısı, karpuz, kuşburnu, pembe greyfurt da likopen içerir. Tropikal meyvelerde, papaya, cennet hurması, çilek, kırmızı biber, nar, kiraz, kırmızı guavada da likopene rastlanır. Meyve ve sebzelerin kurutulmuş hallerinde daha çok pigment yer alır.
Likopen Domatesin Neresinde?
Likopenin ısıtıldıkça, ısıl işlem gördükçe hacim kazandığı ve arttığı bilinir. Bu nedenle çiğ domatestense, salça, ketçap, domates sosu ve kuru domateste daha çok likopen bulunur. Bahsedilen artış oldukça ciddi orandadır. Örneğin 3 gram likopen içeren 100 gram domates, salça haline geldiğinde likopen miktarı 85 grama kadar çıkabilir. Isınma esnasında bozulan hücre duvarı sayesinde daha çok likopenin salındığı görülür. Ayrıca pişirme işlemi pigmentin bağırsaklardaki emilimini de kolaylaştırır. Böylelikle maddeden alınan verim de yüksek oranda artar. Likopenin yağ ile tüketilmesi gerektiği söylenir. Yağ ısıl işlemin de üzerinde bir likopen artışı sağlar. Zeytinyağlı ve domatesli bir sos, hem besleyicidir hem de antioksidan yönünden tercih edilebilir.
Likopen Ne İşe Yarar?
Uzmanlar, günlük olarak kadınların 6,5 gram, erkeklerin ise 12 gram likopen alması gerektiğini belirtir. Günlük likopen ihtiyacı düzenli olarak karşılandığında, hem hastalıklardan korunma hem de sağlıklı yaşam için birçok avantaj kazanılır. İşte likopenin faydaları:
- Likopen, prostat kanserinin önlenmesine yardımcı olurken, sperm sayısının ve kalitesinin de artmasına destek verir.
- Vücuttaki serbest radikallerin atışmasına yardımcıdır. Toksinlerden arındırıcı antioksidan etki gösterir, ideal bir detoks besinidir.
- Koroner kalp hastalıklarına karşı koruyucudur.
- Bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar.
- Cilt güzelliği ve yaşlanma etkilerinin önlenmesi için tercih edilir. Cilt kanserine karşı önleyici olduğu belirlenmiştir.
- Meme, akciğer, serviks gibi kanserlerde risk azaltıcı etkisi olduğu saptanmıştır.
- Astım gibi hastalıkların yangısal sürecini azaltır. Nöbet sıklığında azalma ve semptomlarda hafiflemeye rastlanır.
Likopen takviyesi olarak alınan likopen hapı gibi ürünlerin doğal likopen kadar faydalı olmadığını söyleyebiliriz. Uzmanlar likopeni doğal yollarla, direkt meyve ve sebzelerden almayı tavsiye eder. Hatta organik domates ürünlerinden, kimyasal ve tarım ilacı bulunan besinlere göre daha çok fayda elde edilir. Likopenden faydalanmak için salatalarınıza kurutulmuş domatesler ekleyebilir, yemeklerinizde salça ve pişmiş domates sosları kullanabilirsiniz. Ketçap gibi soslara sofranızda yer vererek ve domatesi yağ ile pişirip öyle tüketerek likopen alınımını arttırabilirsiniz. Domates suyu içmek, domates suyu içeren içecek ve kokteyller hazırlamak da tavsiyeler arasında yer alabilir.
Kişilerde likopene karşı intolerans veya likopen alerjisi görülebilir. Domates yedikten hemen sonra deri döküntüsü, egzama, öksürük, kaşıntı, ağız ve dilde şişme görüldüğünde muhakkak uzman bir hekimden destek almalısınız.